Tiểu đường
type 2 được biết đến gây biến chứng trên các cơ quan trong đó có não.
Một nghiên cứu mới của Hiệp hội Nghiên cứu Tiểu đường Châu Âu cho hay
người thừa cân và béo phì ở giai đoạn đầu tiểu đường type 2 có
nhiều bất thường ở cấu trúc não và nhận thức hơn người có cân nặng
bình thường bị tiểu đường type 2. Bị tiểu đường đồng thời thừa cân,
kết hợp lại có ảnh hưởng đáng kể lên cấu trúc não.
“Có một thống
nhất chung chỉ ra tiểu đường type 2 là nhân tố nguy hiểm và ảnh hưởng
đa dạng lên cả cấu trúc và bất thường trong chức năng của não,”
“Béo phì được
biết đến có liên quan đến rối loạn chức năng chuyển hóa, viêm nhiễm,
và biến đổi về não độc lập với tiểu đường, các nhà khoa học cho
rằng sự thay đổi về não bộ có dấu ấn rõ rệt ở người thừa cân/béo
phì với tiểu đường type 2.”
Ảnh hưởng lên
não bộ
Lyoo, Simonson
và đồng nghiệp xây dựng một nghiên cứu xung quanh 50 người thừa cân hay
béo phì ở độ tuổi 30 tới 60 được chuẩn đoán tiểu đường type 2.
50 người cân
nặng bình thường được chuẩn đoán tiểu đường type 2 và 50 người cân
nặng bình thường không bị tiểu đường cùng được tham gia. Những người
tham gia có cùng độ tuổi và giới tính như nhóm đầu tiên. Chỉ số
khối cơ thể tiêu chuẩn định nghĩa “thừa cân” (có BMI từ 25 đến 29,9),
“Béo phì” (cao hơn 30) và “Bình thường” (18,5 đến 25).
Nhóm nghiên
cứu chụp cộng hường từ để kiểm tra cấu trúc não của những người
tham gia, bao gồm độ dày vỏ não và kết nối của chất trắng. Chất
xám trong não chứa những neuron thần kinh cơ thể, trong khi chất trắng
chứa các bó sợi thần kinh và công việc của nó là xử lý và gửi
tín hiệu qua các dây tủy sống.
Lyoo giải thích nhóm nghiên cứu
chọn kiểm tra độ dày và sự kết nối bởi vì sẽ có những dấu hiệu
nhạy cảm thay đổi ở não có liên quan đến tiểu đường và có thể mang
kết quả tin cậy thông qua chụp cộng hưởng từ.
Những người tham gia cũng được kiểm
tra trí nhớ, tốc độ xử lý và chức năng thực hiện của não, được cho
có ảnh hưởng đến những người tiểu đường type 2.
Kết quả khớp với những phỏng đoán
ban đầu của nhóm nghiên cứu.
Nhóm chất xám mỏng hơn đáng kể ở
thùy thái dương, phía trước thùy đỉnh, thùy chẩm và vỏ não vận
động trên não ở nhóm người tiểu đường hơn nhóm người không bị bệnh.
Độ mỏng rõ rệt nhất ở trên thùy thái dương và vỏ não vận động
được thấy ở nhóm tiểu đường bị thừa cân/béo phì so với nhóm tiểu
đường có cân nặng bình thường. Được phân tách và lựa chọn, những
vùng trên não ảnh hưởng đến điều khiển vận động, chức năng thực
hiện, nhận thức cơ thể, sự tập trung và một số chức năng nhận thức
khác.
“Phần lớn những gì chúng ta nhìn
thấy, bạn có thể thấy có một sự tiến triển và bệnh nhân thừa cân-tiểu
đường có diễn biến xấu hơn bệnh nhân đơn thuần chỉ bị tiểu đường,
dẫn đến phức tạp hơn khi liên kết với tuổi”.
Cụ thể, thùy thái dương dễ thấy
bị tổn thương khi chịu ảnh hưởng từ tiểu đường type 2 kết hợp thừa
cân hay béo phì, nhóm nghiên cứu cho biết. Thùy thái dương gắn liền
với khả năng hiểu ngôn ngữ và trí nhớ dài hạn.
Bộ não được cho thấy là biên giới
cuối cùng trong nghiên cứu sự phức tạp của tiểu đường.
Điểm tương đồng với bệnh Alzheimer
“Bệnh võng mạc do tiểu đường, bệnh
mắt nói chung được cho là hợp lý”. “ Cũng giống như bệnh thận, cắt
cụt chi – chúng ta hiểu rõ hơn cái gì gây ra chúng và làm cách nào
phòng chống chúng.
“Nhưng bộ não vẫn được truyền đi
với thông điệp như một ẩn số. Nó cực kỳ phức tạp, và không thể
trực tiếp nghiên cứu nó. Bạn không thể lấy một phần của não làm
mẫu vật,” “Vài năm gần đây, kĩ thuật chụp cộng hưởng từ (MRI) đạt
đến tiến bộ chúng ta có thể khám phá kĩ hơn bộ não”.
Phần lớn những công trình ban đầu
cuối thập niên 90 là về bệnh Alzheimer, tâm thần phân liệt, trầm cảm
và các bệnh tâm thần điển hình khác, nhưng gần đây giới khoa học bắt
đầu đào xới thêm thêm vào mặt bệnh khác bao gồm tiểu đường. Cho đến
thời điểm này, các nhà nghiên cứu trên khắp thế giới đã thấy được
sự liên kết.
“Bạn có thể thấy ở người trầm cảm, một số
vị trí cụ thể trên bề mặt não sẽ khá mỏng, và tương tự bạn cũng
nghiên cứu như thế với người tiểu đường, bạn có thể thấy sự tương
đồng về độ mỏng ở đúng vị trí đó,” Và bệnh tiểu đường có thể là
một khuynh hướng hay nhân tố nguy hiểm để phát triển Alhzeimer.
“Bạn sẽ nhìn thấy điều bất thường nhỏ trong
cấu trúc não ở người tiểu đường tương tự như bạn nhìn thấy ở người
bị Alzheimer”.
“Sự xuất hiện thêm thừa cân và béo phì ở
những nghiên cứu khác cho thấy sự liên quan thay đổi sớm cấu trúc não
bộ và có thể góp phần đến vấn đề nhận thức”. “Nghiên cứu hiện tại
ám chỉ tình trạng thừa cân/béo phì riêng biệt với tiểu đường cũng
có thể góp phần”.
Cần thêm những nghiên cứu mang tính định nghĩa
và dài hạn để bổ sung đánh giá hoàn chỉnh các khía cạnh. Câu hỏi
lớn vẫn là: “Bạn có thể làm gì để ngăn chặn nó?”.
Nguyễn Huy Toàn dịch từ Diabetologia,
27/4/2017
Bs Nguyễn Huy Cường hiệu đính. Pk chuyên tiểu đường 133/1 Thái Hà, Hà Nội.
|